Okula Uyum Süreci - Yeni Öğrenciler ve Anne Babalar için
Yeni okul döneminin başladığı bu günlerde çocuklarınızı ve sizi bekleyen zorlu bir yolculuk başlıyor. Ancak bu zorlu yolculuğu kolaylaştırmak mümkün. Bunun için yapmanız gereken tek şey karşılaşabileceğiniz durumlarla ilgili bazı önlemler almak olacaktır. Bu yazıda hem çocuğunuz hem de sizin için faydalı olabilecek bilgi ve öneriler yer almaktadır.
OKULA UYUM
• Okula uyum sürecinde yaşanan uyum sorunları çocuğun okula giderken annesinden ayrılmaya karşı gösterdiği bir çeşit ayrılma kaygısına bağlı olarak gelişir.
• Aşırı bağımlı ve yalnız kalmak istemeyen bir annenin çocuğuna karşı takındığı tutumdan, bununla birlikte aile içi sorunlar, çocuğun yeni bir kardeşinin doğması,okuldaki arkadaşlık ilişkilerindeki bozukluklar, okulu sevmeme gibi nedenler çocuğun okula uyum sürecinde yaşadığı olumsuzların nedenleri arasında gösterilebilir.
• Çocuklarımızın okula uyumunu sağlamak için neler yapmalıyız?
• Çocuğunuz okuldan eve geldiğinde gününü nasıl geçirdiği ile ilgili, okulda neler yaptığı ile ilgili sohbet ediniz.Çocuğunuza okulun güvenilir bir ortam olduğunu anlatın.
Okula başlamadan önce gerçekleştirmesini beklediğimiz özellikler
• Kendini ifade edebilecek ve iletişim kurabilecek düzeyde anadilini kullanabilme
• Yaşına uygun kavram bilgisine sahip olma • Dikkatini verme ve sürdürebilme becerisi
• Benzerlik ve farklılıkları ayırt edebilme
• El becerileri ve genel koordinasyonunun yeterli olması
• Kendi adına düşünebilme ve karar verebilme
• Sorun çözme becerisine sahip olma
• Kendine karşı gerçekçi bir güven duygusu içinde olma
• Olumlu bir benlik değerini geliştirmiş olma, kendini sevme
• Gerçekçi bir çevre algısına sahip olma (örneğin çevreyi düşmanca algılamama)
• Özbakım becerilerinin gelişmiş olması
• İstek ve ihtiyaçlarını uygun bir yer ve zamana kadar erteleyebilme
• Anlık ve tepkisel davranmak yerine duygu ve düşüncelerini muhakeme becerisini de kullanarak ifade edebilme
• Sosyal kurallara uyabilme
• Yaşına uygun sorumluluklar alabilme
Çocuk Neden Okula Gitmek İstemez?
Kendisini yetersiz hissediyor olabilir.Arkadaşları ile ilgili problem yaşıyor olabilir. (arkadaşlık kuramama, yalnız kalma, sınıf arkadaşlarınca dışlanma vb.)Okulda veya okul yolunda zorbalığa uğruyor olabilir. Bu durumda öğrenmeye de odaklanamaz.Öğretmeni ile ilgili problem yaşıyor olabilir.
ÖĞRENCİLERİN OKULA UYUMUNU KOLAYLAŞTIRMAK İÇİN VELİLERİN YAPMASI GEREKENLER
Çocuğa okulda kalacağı süreyle ilgili bilgi verilmelidir
Çocuğa okulda kalacağı süreyle ilgili bilgi verilmelidir. Çünkü pek çok çocuk, anne ve babasından ayrılacağı endişesi duyar. Onların kendisini bırakıp gideceklerini düşünür.Çocuk okula başlamadan önce okulun nasıl bir yer olduğu konusunda çocuğa bilgi verilmesi önemlidir. Çocuğun okulu sevmesi için çocuk motive edilmeli, okulla ilgili gerçek bilgiler verilmelidir.
Velilerin de çocuğun yanında okulla ilgili kaygılarını konuşmaması önemlidir. Okula uyum sağlamakta zorlanan öğrencilerin pek çoğunun anne babasının davranışlarından etkilendiklerini gözlemlenmektedir.
Çocuğunuz üzgün görünse bile oradan hemen ayrılın
Çocuğunuz üzgün görünse bile oradan hemen ayrılın. Kimi anne-babaların ağlayan ya da üzgün duran çocuğuna dayanamayıp çocuğunu rahatlatmak adına, daha fazla ilgi göstererek okuldan alıp eve götürdükleri olabiliyor.
Çocuğunuzla ilgili her türlü konuda sınıf öğretmeninizle iyi bir işbirliği kurmaya çalışmalısınız.
Her öğretmenin beklentileri ve eğitimi farklılıklar gösterebilir. Öğretmeninizin sizi yönlendireceği şekilde çocuğunuzu çalıştırmanız faydalı olacaktır.
Çocuğuna verilecek ödevleri asla siz yapmayın
Çocuğuna verilecek ödevleri asla siz yapmayın. Bazen çocuk güzel yapamadığı ya da zorlandığı için anne baba çocuğun ödevini yapar. Bu son derece yanlış bir uygulamadır.Birinci sakıncası çocuk sorumluluklarını yerine getirmekten uzaklaşır. Nasıl olsa annem babam ödevimi yapıyor diye düşünür.İkinci sakıncası her ödevin bir amacı vardır. Çocuk ödevlerini kendi yapmazsa öğrenmesi gereken bilgiyi ya da hedef davranışı kazanamaz.
Dersler ve okul konusunda çocuğunuzu asla kardeşleri ya da arkadaşlarıyla kıyaslamayın.
Bu çocuğun kendine olan güvenini yitirmesine ve başarısız olmasına sebep olabilir.Kendi okul yaşantınız ile ilgili anılarınızı paylaşın. Örneğin, okulun ilk gününde neler yaşadığınızı, okuldaki ilk gününüzün nasıl geçtiğini anlatabilirsiniz.Vedalaşmalar uzun sürmemelidir.Okuldaki çalışmaları takip ediniz. Çocuğunuz eve geldiğinde okulda o gün neler öğrendiğini sorunuz. Çocuğunuzun eğitimini evde destekleyiniz. Bu çocuğun okula uyum sağlamasını ve kendine güven kazanmasını kolaylaştıracaktır.
Çocuğunuzu yeni arkadaşlar edinmesi için teşvik edin
Çocuğunuzu yeni arkadaşlar edinmesi için teşvik edin.Yeni arkadaşlıklar kurmak hem sosyal gelişimi destekler, hem de çocuğun farklı bakış açılarının olabileceğini öğrenmesine yardımcı olur.Çocuk her şeyi okulda öğrenemez okul dışı boş zaman ve tatillerde sosyalleşmesi, ilgi ve yeteneklerini açığa çıkartıp geliştirmesi için serbest zaman etkinliklerine yöneltmeniz yararlı olacaktır.
Kağıt ve makas kullanılan aktivitelere ağırlık verin.Örneğin; çocuğunuzdan gazetede gördüğünüz bir ilanı ya da hoşuna giden bir resmi kesmesini isteyebilirsiniz.Değişik renkte kartonları kullanarak birlikte çeşitli şekiller (ev, okul, gemi, uçak, çiçek, ağaç vb.) üretebilirsiniz. Bu tür çalışmaların dikkat süresini geliştirmeye ve yaratıcılığına da katkısı olur.
Erken yatmasına özen gösterin.
Çocuğun erken yatması ertesi güne daha dinç ve uykusunu tam olarak almış bir şekilde uyanmasını sağlar. Ayrıca çocuklar için yeterli düzeyde uyku gelişimleri açısından kritik bir öneme sahiptir.Hazırlıklarınızı önceden yapın. Bir sonraki gün için çocuğun giysileriyle ,beslenmesinin önceden hazırlanmış olması , ertesi sabahın telaşlı geçmesini önler. Çocuk birkaç hafta içinde bu düzene yavaş yavaş uyum sağlayacaktır.
Çocuğunuzun zayıf olduğu yönleri düzeltmek belli bir zaman gerektirmektedir.
Bu nedenle acele etmeyiniz ve sabırlı olunuz.Günlük yaşam her an kaza ve tehlikelerle doludur. İleride üzülmek istemiyorsanız, çocuğunuza kaza ve tehlikelere karşı koruma yollarını öğretiniz.
EVDE ÖĞRENME NASIL GERÇEKLEŞİR?
Evde Olumlu Öğrenme Ortamı Oluşturmak İstenilen her şeyi öğrenciye okulun tek başına kazandırması mümkün değildir. Okulda öğrenciye kazandırılanlar aileler tarafından da desteklenip pekiştirilmezse kısa zamanda kaybedilir.Bunun için anne babanın okulla iş birliğine girerek öğrencinin okulda hangi konuları öğrendiğini, neleri öğrenmesi gerektiğini, çocuğa hangi konularda nasıl yardımcı olabileceklerini, çocuklarının eğitiminde üstlenebilecekleri rolleri öğrenmeleri gerekir.
Çocukların başarılarına katkıda bulunabilmek için öncelikle onlara öğrenebilecekleri ve öğrendiklerini pekiştirebilecekleri nitelikte bir çalışma ortamı sağlamak gerekir. Bu ortamın sağlanabilmesi için şunlar yapılabilir:Çocuğa çalışabileceği bir mekan hazırlamakTelevizyon izleme ve bilgisayarla oynama saatlerine sınır getirmekSorumluluk alma, sosyal beceriler ve kendini kontrol etme ile ilgili deneyim ve öğrenme fırsatları sağlamak
Okul etkinlikleri ile ilgili olarak çocuklarıyla konuşmak, tartışmak (Açık uçlu sorular sormak, yani çocuğunuzu kısa cevaplı değil de uzun cevap vereceği, yaşadıklarını anlatabileceği sorular sormak)
Çocuğa öğrenme ve çalışma konusunda örnek olmak (Çocuk, anne babayı okurken, hesap yaparken, İnternet’te araştırma yaparken görmelidir. Çocuğun merakını gidermesi için araştırma yapması cesaretlendirilmelidir.)
Çocuk yardım istediğinde cevabı söylemek yerine ona cevabı bulmasına yardımcı olacak sorular eşliğinde rehberlik etmek
Sonuç olarak; daha sağlıklı, mutlu ve başarılı insan yetiştirmemiz, karşılıklı işbirliğimizle ve üzerimize düşen görevleri yerine getirmekle mümkün olacaktır.Çocukların kendi aralarındaki sorunlarını öncelikle onların çözmesini sağlayınız.Öğretmenlere destek olalım.
Uzm. Klinik Psk Gözde Çetinkol Ekinci